Varens
Varens komen over de hele wereld voor en onder vele diverse omstandigheden. Het is een zeer oude plantengroep die als fossielen al worden teruggevonden uit het midden van het Devoon-tijdperk (zo’n 400 miljoen jaar geleden) en deze plantengroep heeft het tot de dag van vandaag weten te overleven.
De varens hebben geen bloemen en dat maakt dat deze plantengroep wel eens vergeten wordt om in de tuin te gebruiken. Dit is volledig onterecht want het zijn schitterende blikvangers met vaak frisse kleuren en interessante groeivormen die zelfs op een diep beschaduwde plaats het nog uitstekend kunnen doen. Varens zijn echte overlevers (daarom houden ze het ook al 400 miljoen jaar vol) die uw tuin zullen verrijken.
Groeiwijze van varens
De bladen van de varens groeien eigenlijk altijd aan een soort van wortelstok. Deze wortelstok kan kruipend zijn, zoals bij de eikvaren, maar ook kort, dik en verticaal staand zoals bij de mannetjesvaren. Bij sommige soorten kan deze wortelstok zelfs uitgroeien tot een heuse (schijn)stam en dit worden boomvarens genoemd. De meeste varens sterven af in de winter en overwinteren in de wortelstok, echter er zijn er een aantal die goed wintergroen blijven en daardoor het hele jaar door uw tuin sieren met hun prachtige blad.
Voortplanting varens
Zoals hierboven al vermeld hebben varens géén bloemen, ze planten zich voort via sporen die ze in kleine sporenhoopjes op hun bladeren vormen. Volwassen varens hebben dan dus ook vaak twee soorten bladen, de bladen zonder sporenhoopjes (steriele bladen) en de bladen met sporenhoopjes (fertiele bladen). De fertiele bladen kunnen hetzelfde zijn als de steriele maar er zijn ook varen soorten die dan een totaal afwijkend blad vormen zoals de koningsvaren.
Als de sporen rijp zijn vallen deze en zullen op de grond een voorkiem gaan vormen. In deze voorkiem ontstaan de voortplantingsorganen en, onder voldoende vochtige omstandigheden, zal daar de bevruchting plaatsvinden waaruit een jonge varen zal ontstaan. Een omslachtige maar toch doeltreffende voortplantingsmethode die tot nu toe nog steeds succesvol is gebleken. Sommige varens planten zich ook ongeslachtelijk voort via kleien broedknolletje op de bladpunten. Als deze vallen zullen hieruit nieuwe varentjes groeien.
Misschien was het u al opgevallen dat hierboven over bladen wordt gesproken, dit is geen fout maar heeft een reden. Vanwege de afwijkende anatomie van de varenplanten ten opzichte van de hogere planten spreken we niet van bladeren maar van veren of bladen.
Varens in uw tuin
Een interessante plantengroep dus die het zéér zeker verdient om een plaatsje in uw tuin of zelfs op een beschaduwd balkon te krijgen. Als u bij de beschikbare varens kijkt vindt u vast een soort die bij u een plekje kan krijgen, ze groeien namelijk niet alleen in de schaduw op de grond maar ook bijvoorbeeld in voegen van muurtjes (muurvaren) zonder deze te beschadigen. Ik kan u beloven dat het elke keer weer verbazend mooi is om een nieuw varenblad te zien uitrollen van een ‘bischopsstaf’ tot een volwassen varenblad.